OKOLICE - GMINA RADKÓW
- GMINA
RADKÓW, jeden z najpiękniejszych
zakątków Ziemi Kłodzkiej, położona w jej zachodniej części,
obejmuje obszar o powierzchni 140 km2. W skład gminy wchodzą miasto
Radków i wsie: Ścinawka Dolna, Ścinawka Średnia, Ścinawka
Górna, Tłumaczów, Ratno Dolne, Ratno
Górne,
Wambierzyce, Suszyna, Raszków, Karłów, Pasterka i
Gajów. Przez teren gminy przepływają niewielkie rzeki:
Pośna,
Cedron i Ścinawka. Ten niewielki obszar zamieszkały przez około 10 300
osób stanowi niewątpliwą atrakcję całego regionu, odwiedzaną
każdego roku przez rzesze turystów. Poza wspaniałymi
zjawiskami
przyrodniczymi (Szczeliniec Wielki, Skalne Grzyby) czekają też na
turystę interesujące zabytki historyczne i architektoniczne
(Wambierzyce, Ratno Dolne, Ścinawka Górna). W sezonie letnim
obok spacerów i wycieczek dobrze utrzymanymi szlakami
turystycznymi, można poprawić tężyznę fizyczną na basenie lub
uprawiając inne sporty wodne na radkowskim zalewie. Bliskość granicy
(Tłumaczów) stwarza możliwość organizowania nawet
jednodniowych
wypadów do Czech.
- RADKÓW
(350 - 370 m n.p.m.) przygraniczne miasteczko położone w
dolinie Pośny, u podnóża
Gór Stołowych. Jedno z najstarszych miast Ziemi Kłodzkiej,
prawdopodobnie już w XI w. istniał tu gródek przy szlaku
handlowym z Kłodzka do Broumowa (Czechy), wzmiankowany w kronice
Kosmasa pod nazwą Hradek. Prawa miejskie osada otrzymała za
czasów Jana Luksemburczyka przed 1322 r., zostały one
uzupełnione w 1418 r. przez Wacława IV czeskiego, dzięki czemu
Radków stał się, obok Kłodzka, Bystrzycy Kłodzkiej i Lądka
Zdroju jednym z miast królewskich. Ten pomyślny okres
rozwoju
został przerwany w 1425 r. przez husytów, którzy
zdobyli
i spalili miasto. Kolejne wojny, epidemie i pożary sprawiły, że miasto
całkowicie podupadło. Swój ponowny rozkwit Radków
zaczął
przeżywać w XIX w., kiedy to stał się znaczącym ośrodkiem przemysłowym
z sądem miejskim, szkołą katolicką, urzędem celnym, pocztą
królewską, apteką, browarem, 6 gorzelniami, 2 młynami,
cegielnią, kamieniołomem i wieloma warsztatami rzemieślniczymi. Duże
ożywienie w rozwoju miasta wynikło z napływu turystów
zdążających tędy na Szczeliniec Wielki, a jego atrakcyjność wzrosła po
zbudowaniu w latach 1867-70 Szosy Stu Zakrętów. Celami
wycieczek
po okolicy były: Wodospady Pośny, Ochota Magdaleńska i Wambierzyce. Gdy
w 1903 r. doprowadzono linię kolejową ze Ścinawki Średniej,
Radków był już znaną miejscowością letniskową. Renomy
przysparzały także miejscowe kamieniołomy, zaliczane do największych w
Niemczech, których piaskowcem wykładano reprezentacyjnych
gmachów w całej Europie. W latach 70-tych wykonano obwodnicę
starego miasta, zbudowano duży zalew na Ćervenohorskjm potoku,
uporządkowano miasto, zaczęto rozwijać turystykę. Dzięki gospodarności
gmin Radków i Szczytna - laureatek konkursu "Gmina 2000"
powstało pierwsze w Polsce "Konsorcjum Turystyczna Szóstka",
zrzeszające okoliczne miasta i gminy, dla których
główną
gałęzią gospodarki powoli staje się turystyka. Jedną z wielu atrakcji
miasta jest zalew wodny zlokalizowany tuż u podnóża
Gór
Stołowych otoczony lasami. To ciekawe usytuowanie pozwala połączyć
uprawianie turystyki i aktywnego wypoczynku w górach z
relaksem
nad wodą. Obok zalewu znajduje się dogodne wejście na szlaki
turystyczne o różnym stopniu trudności, miłośnicy mogą
zwiedzić
jedyne w Polsce formacje piaskowe tworzące masyw Gór
Stołowych.
Ośrodek wypoczynkowy przy zalewie dysponuje całorocznymi miejscami
noclegowymi w hotelu oraz sezonowymi w domkach campingowych. Do
dyspozycji gości: restauracja, kawiarnia, siłownia sportowa oraz sprzęt
pływacki. Niepowtarzalny urok tego miejsca sprzyja wypoczynkowi i
umożliwia bezpośredni kontakt z przyrodą.
Miasto i Gmina Radków podpisały porozumienie o partnerskiej
współpracy pomiędzy gminą Ąnrochte w Niemczech oraz miastem
Machov w Czechach rozszerzając obustronne przyjacielskie więzy w
dziedzinie kultury, sztuki, oświaty, nauki,. techniki, sportu, zdrowia
i gospodarki. Współpraca ta służy porozumieniu pomiędzy
narodami
i postępowi w wyżej wymienionych dziedzinach jak również.
rozwojowi gospodarczemu miast partnerskich.
- Warto
zobaczyć: Radków zachował
średniowieczny układ urbanistyczny w obrębie starego miasta i pomimo
wielokrotnych zniszczeń duży zespól zabytkowej zabudowy.
Figura
wotywna z 1680 r. - w obrębie rynku. Renesansowy ratusz z 1545 r., obok
niego rosła potężna lipa, którą ścięto ponieważ zagrażała
bezpieczeństwu mieszkańcom, była pomnikiem przyrody wysokości 26 m o
obwodzie 445 cm, pod nią w 1790 r. odpoczywał J. W. Goethe. Fragment
kamiennych murów obronnych z pierwszej polowy XV
w.(największy
odcinek, ze strzelnicami, zachował się koło kościoła parafialnego przy
ul. Ogrodowej). Na zachód od rynku wczesnorenesansowy
kościół parafialny św. Doroty; wzniesiony w latach 1570-88,
wielokrotnie przebudowywany. Wewnątrz bogate wyposażenie barokowe m.in.
ołtarz główny, 3 ołtarze boczne, ambona i chrzcielnica.
Neobarokowo-secesyjny kościół poewangelicki z lat 1905-06;
od
1970 kościół pomocniczy św. Andrzeja Boboli.
- WAMBIERZYCE
(370 - 410 m n.p.m.) niewielka
miejscowość (ok. 1000 mieszkańców), usytuowana malowniczo
między
trzema wzgórzami w dolinie rzeki Cedron u podnóża
Gór Stołowych. Pomimo utrzymujących się tradycji
pielgrzymkowych
i rozwijającej się turystyki, Wambierzyce nie wyrosły poza ramy małej
miejscowości ze skromnym hotelem, domem pielgrzyma, małą gastronomią,
kilkoma sklepami, niewielkim szpitalem i szkołą podstawową. W centrum
króluje bazylika z ukoronowaną w 1980 r. figurką Matki
Boskiej
Wambierzyckiej Królowej Rodzin. Pierwotna tradycja ustna
spisana
w XVIII w. w formie barwnej opowieści, odsłania początki kultu
maryjnego w Wambierzycach. W pierwszych latach XIII stulecia niewidomy
Jan z Raszewa odzyskał wzrok, modląc się przed figurką Maryi z
Dzieciątkiem, umieszczonej na potężnej lipie. Wieść o cudownym
wydarzeniu rozeszła się szybko. Przed figurkę zaczęły napływać coraz
większe grupy pielgrzymów. Dla ułatwienia praktyk
religijnych u
stóp lipy z figurką ufundowano kamienny ołtarz, kropielnicę
i
lichtarz (przechowywane obecnie w krużgankach bazyliki), a już
wkrótce na miejscu uzdrowienia stanął mały
kościół pod
wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Datą przełomową w
dziejach Wambierzyc jest rok 1677, kiedy to właścicielem osady został
Daniel Paschazjusz von Osterberg, który postanowił stworzyć
w
swoich dobrach jakby miniaturę świętego miasta Jerozolimy. Do tego celu
doskonale nadawały się Wambierzyce, słynne już z cudownych łask. W 1681
r. na okolicznych wzgórzach stanęło kilkanaście kaplic
zmieniając wambierzycki ośrodek kultu maryjnego na maryjno kalwaryjski.
W latach 1695 - 1711 wzniesiona została nowa świątynia,
która w
wyniku wadliwej konstrukcji, już w 1715 r. została zburzona. Jeszcze w
tym samym roku, nowy właściciel Wambierzyc hr. Franciszek von G6tzen
przystąpił do odbudowy kościoła. Budowla wzniesiona w latach 1715-20
przetrwała do czasów obecnych. Na początku naszego wieku w
fasadzie zainstalowano oświetlenie elektryczne w postaci 1390
żarówek. W 1936 r. papież Pius XI podniósł
godność
świątyni do rangi bazyliki mniejszej. Od początku istnienia życie wsi
toczyło się w cieniu uroczystości religijnych i pielgrzymek. Kult
maryjny w Wambierzycach zapoczątkowali i podtrzymywali w ciągu
następnych stuleci pątnicy, którzy przybywali z Czech,
Moraw,
Austrii i Górnego Śląska. Wielka Encyklopedia Herdera
podaje, że
rokrocznie przybywało do Wambierzyc około 200 tysięcy
pielgrzymów. Od 1703 r. kiedy to konsystorz arcybiskupi w
Pradze
zatwierdził Kalwarię Wambierzycką urządzoną na wzór Miejsc
Świętych, Wambierzyce często nazywane są "Jerozolimą Dolnośląską".
- Warto
zobaczyć: Bazylika pod wezwaniem
Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Fasada utrzymana w stylu
późnego renesansu, wyposażenie wnętrza barokowe, na
szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny i
ambona.
Kalwaria, należąca do największych i najcenniejszych w Europie.
Obejmuje 79 stacji pochodzących w większości z czasów
przebudowy
w XVIII/XIX w. Figury w kaplicach i reszta wystroju z XIX / XX w.
Ruchoma szopka, największa na Ziemi Kłodzkiej, mieści się w budynku
przy ul. Objazdowej 6. Jej twórcą był miejscowy ślusarz L.
Wittig, który w ciągu 28 lat, do 1882 r., wyrzeźbił ok. 800
figurek z drewna lipowego, z których ok. 300 poruszanych
jest
mechanizmem zegarowym. Skansen (przedmiotów gospodarstwa
domowego) u pana Mariana Gancarskiego przy ul. Wiejskiej 52.
- RATNO
DOLNE (350 - 380 m n.p.m.) duża wieś
łańcuchowa usytuowana wzdłuż Pośny. Jest starą średniowieczną osadą
związaną z miejscowym zamkiem, a później majątkiem ziemskim.
W
XVII/XVIII w. Ratno Dolne było centrum rozległych dóbr
obejmujących m.in. Wambierzyce. Ozdobą miejscowości jest malowniczo
usytuowany zamek z 1506 r., przebudowany w końcu XVII w., należący do
okazalszych i cenniejszych na ziemi Kłodzkiej. Malownicza,
rozczłonkowana bryła z narożną wieżą otoczona jest oranżerią, ogrodami
tarasowymi oraz parkiem krajobrazowym z początku XIX w., w
którym znajduje się duży staw. Po 1945 r. w zabudowaniach
gospodarczych zamku i falworkach umieszczono PGR, a zamek zamieniono na
dom wczasowy ZNP. Wkrótce potem został opuszczony.
- ŚCINAWKA
ŚREDNIA (310 - 3.50 m n.p.m.) największa wieś
gminy Radków, położona w dolinie Ścinawki,
podzielona administracyjnie na części Średnią, Dolną i
Górną.
Należy do bardzo starych osad, powstała jeszcze w okresie
przedlokacyjnym, a pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1322 r. i
dotyczy już istniejącej wsi. W jej dziejach brak większych wydarzeń,
głównie były to klęski żywiołowe, jak ogromna
powódź z
1829 r. Ścinawka Średnia obecnie jest dużą wsią rolniczo przemysłową
(odlewnia żeliwa, zakłady włókiennicze) z niewielkim węzłem
kolejowo-drogowym.
- Warto zobaczyć:
- Ścinawka
Dolna Kościół parafialny św. Jakuba
Apostoła - neoromański z lat 1900-04. Dwór renesansowy z ok.
1590 r., przebudowany częściowo na barokowy. Zespól młyna z
drugiej połowy XIX w. Na terenie Ścinawki Dolnej zachowało się sporo
kapliczek i figur przydrożnych z XVIII i XIX w.
- Ścinawka
Średnia Kościół parafialny św.
Marii Magdaleny - gotycki z XIV w., gruntownie przebudowany na barokowy
w latach 1738-39. Kościół pomocniczy Bożego Ciała pierwotny
gotycki wzmiankowany w 1417 r. W połowie XVIII w. wzniesiono obecny
barokowy ze znacznym wykorzystaniem murów starszego. Zamek
Kapitanowo, renesansowy z początku XVI w., przebudowany ok. 1730 r. Od
kilku lat użytkowany. Powoli odnawiany przez obecnego właściciela.
- Ścinawka
Górna Zespól
dworski,
jeden z lepiej zachowanych w regionie, którego najcenniejszą
część z, stanowi renesansowy dwór z 1590 r. Prawdziwą perłą
obiektu jest bogaty wystrój malarski, wykonany w 1738 r.
przez
wybitnego śląskiego malarza barokowego Franza Hoffmana. Stworzył tu
wspaniałą polichromię iluzjonistyczną pokrywającą sklepienie i ściany.
Obok dworu z XVIII w. oficyna mieszkaniowa i renesansowo - barokowy
spichlerz z początku XVI w., przebudowany w XVIII i XIX w.
- TŁUMACZÓW
(340 - 400 m n.p.m.) graniczna
wieś położona w dolinie Ścinawki. wzmianka o Tłumaczowie pochodzi z
1348 r. W ostatnich latach jest to prężnie rozwijająca się osada,
związana z przejściem granicznym do Otowic w Czechach. Stanowi ono
najdogodniejsze połączenie z czeskimi Górami Stołowymi.
- Warto
zobaczyć: Barokowy kościół św.
Piotra i Pawła, o gotyckim pochodzeniu; obecna forma z 1663r. PASTERKA
(680 - 715 m n.p.m.) mała wioska usytuowana w centrum Gór
Stołowych, u podnóża Szczelińca Wielkiego. Powstała w XV w.
w
wyniku kolonizacji czeskiej tego obszaru. W połowie XIX w. był tu urząd
celny i kilka warsztatów rzemieślniczych nastawionych na
obsługę
dość ożywionej turystyki.
- Warto
zobaczyć: Kościół św. Jana
Chrzciciela z 1789 r. z barokowym wyposażeniem wnętrza. Na skalach przy
drodze do Karłowa występuje endemit w skali krajowej - wątrobowiec
(Plectocolea subelliptea). KARŁÓW (720 - 780 m n.p.m.) wieś
położona w centrum Gór Stołowych, u stóp
Szczelińca
Wielkiego. Swój początek osada wiąże z powołaniem tu, z
inicjatywy Karola VI, w 1730 r. leśnictwa, któremu nadano
miano
Carlsberg. Już w XIX w. Karłów stał się znaczącym ośrodkiem
turystycznym dzięki inicjatywie Franciszka Pabla, który
przystosował Szczeliniec do zwiedzania. W uznaniu jego zasług w 1813 r.
mianowano go królewskim przewodnikiem - jest to pierwszy
znany
tego typu akt w Europie. Po zbudowaniu drogi z Radkowa do Kudowy,
Karłów stał się centrum ruchu turystycznego w rejonie
Gór
Stołowych. Jako jedyne w Polsce góry o charakterze płytowym,
wskutek swego unikatowego krajobrazu są jednym z najatrakcyjniejszych
regionów kraju. Fantastyczne formy skalne o kształtach
grzybów, baszt, maczug, postaci ludzkich i zwierzęcych,
tworzących swoistą krainę baśni i legend, zostały objęte
szczególną ochroną poprzez utworzenie w 1993 r. Parku
Narodowego
Gór Stołowych.
- Warto
zobaczyć: Warto wejść na Szczeliniec
Wielki z którego rozciągają się przepiękne widoki na całą
gminę
Radków. Warto również zwiedzić Błędne Skały.
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL